Luận văn thạc sĩ y học: Nghiên cứu rối loạn nuốt ở bệnh nhân tai biến mạch máu não giai đoạn cấp
Lường Văn Long
Hướng dẫn khoa học.TS Nguyễn Trọng Hưng
Tai biến mạch máu não (TBMMN) là một nhóm bệnh thường gặp trong thực hành 1âm sàng, 1à một thách thức của y học. TBMMN đã trở thành một vấn đề thời sự cấp bách do tỷ 1ệ mắc bệnh trong cộng đồng ngày càng tăng, tỷ 1ệ tử vong đứng hàng thứ ba sau c ác bệnh ung thư và tim mạch và đang có xu hướng ngày càng tăng cao. Bệnh điều trị khó khăn, chi phí điều trị cao để 1ại di chứng nặng nề, ảnh hưởng tới sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh, 1 à gánh nặng cho gia đình và toàn xã hội [9], [10], [14].
Trong công tác điều trị TBMMN giai đoạn c ấp, một trong những vấn đề quan trọng 1à dự phòng và điều trị c ác biến chứng về thần kinh và nội khoa. Viêm phổi 1à một trong những biến chứng thường gặp ở bệnh nhân TBMMN giai đoạn c ấp, 1 àm tăng tỷ 1 ệ tử vong 1ên gấp 3 1 ần và có 1 iên quan nhiều tới tình trạng hít sặc do tổn thương thần kinh gây nên tình trạng 1 iệt hầu họng và rối 1oạn nuốt. Rối 1oạn nuốt (Dysphagia) xảy ra ở 23 - 65% bệnh nhân TBMMN, 43%-54% bệnh nhân có rối 1oạn nuốt bị sặc, trong số này 37% phát triển thành vi êm phổi hít. Nếu viê m phổi hít không được chẩn đo án và điều trị 3,8% sẽ tử vong. C ác hậu quả khác của rối 1 oạn nuốt 1 à tình trạng suy dinh dưỡng, mất nước, kéo dài thời gian nằm viện và ti ên 1 ượng xấu [2], [34], [35], [42], [54].
Điều này đặt ra cho c ác thầy thuốc vấn đề cần phát hiện sớm rối 1 oạn nuốt ở ệnh nhân TBMMN, nh m phòng tr nh c c iến ch ng tr n. Tr n thế giới c ó nhiều phương pháp phát hiện rối 1 oạn nuốt ở bệnh nhân TBMMN. C ác phương pháp đánh gi á rối 1 oạn nuốt cơ bản như soi huỳnh quang ghi băng hình (Video f1 uoroscopy), nội soi ống mềm đánh gi á nuốt (Fibre Endoscopie Evaluation of Swa1 1 owing) đòi hỏi kỹ thuật và chuyên khoa sâu, khó áp dụng trong giai đoạn cấp của TBMMN, khó 1ặp 1ại nhiều 1ần. Đơn giản dễ áp dụng 1à các đánh gi á tại giường. Michea1 a Trap1 đã phát triển một phương pháp đánh gi á rối 1 oạn nuốt tại giường “The Gugging Swal lowing Screen (GUSS)” là một phương pháp nhanh, dễ 1 àm, tin cậy để xác định b ệnh nhân TBMMN có rối 1 oạn nuốt và nguy cơ sặc. Với hệ thống cho điểm giúp phân chia rối 1 oạn nuốt thành c ác mức độ và đưa ra được c ác khuyến cáo về chế độ dinh dưỡng phù hợp [2],[31],[48],[51],[52],[58].
Tại Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu sâu về rối 1oạn nuốt ở bệnh nhân tai biến mạch não cũng như đánh giá vai trò của sàng 1 ọc rối 1oạn nuốt có ý nghĩa thực tiễn như thế nào 1ên trên tình trạng viêm phổi ở bệnh nhân đột quỵ não. Nhằm bước đầu đánh giá rối 1 oạn nuốt ở bệnh nhân TBMMN chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu rối loạn nuốt ở bệnh nhân tai biến mạch máu não giai đoạn cấp”
Nhằm mục ti êu:
1. Xác định tỷ lệ và mức độ rối loạn nuốt b ằng bảng điểm GUSS ở b ệnh nhân TBMMN giai đo ạn cấp.
2. Mô tả mối liên quan giữa rối loạn nuốt với tình trạng tổn thươn g trên lâm sàng và hình ả nh họ c.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1. TỔNG QUAN 16
1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO 16
1.1.1. Định nghĩa 16
1.1.2. Một số đặc điểm về dịch tễ học của TBMMN 16
1.1.3. Sinh 1 ý bệnh - Lâm sàng - Cận 1 âm sàng của TBMMN 19
1.2. ĐẠI CƯƠNG VỀ QUÁ TRÌNH NUỐT 21
1.2.1. Sinh 1 ý quá trình nuốt 21
1.2.2. Rối 1 oạn nuốt 22
1.3. RỐI LOẠN NUỐT Ở BỆNH NHÂN TBMMN 24
1.3.1. Đại cương 24
1.3.2. Sinh 1ý bệnh 25
1.3.3. Triệu chứng 1âm sàng 26
1.3.4. Rối 1 oạn nuốt và b iến chứng 27
1.3.5. Đánh giá rối 1 oạn nuốt 33
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊ N CỨU 40
2.1. Địa điểm và thời gian nghi ê n cứru 40
2.2. Đối tượng nghi ên cứru 40
2.2.1. Ti êu chuẩn 1 ựa chọn 40
2.2.2. Ti êu chuẩn 1 oại trừ 40
2.2.3. Cỡ mẫu 41
2.3. Phương pháp nghi ê n cứu 41
2.3.1. Thiết kế nghiên cứru 41
2.3.2. Phương tiện nghi ê n cứru 41
2.3.3. C ách thức tiến hành 41
2.4. Xử 1ý số 1 iệu 46
2.5. Khía cạnh đạo đức của đề tài 46
Chương 3. KÉ T QUẢ NGHIÊ N CỨU 47
S
3.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghi ên cứu 47
3.1.1. Đặc điểm về tuổi 47
3.1.2. Đặc điểm về giới 48
3.1.3. Thời gian từ l úc khởi phát tới l úc nhập viện 48
3.2. Đặc điểm l âm sàng, cận l âm sàng 49
3.2.1. T ì nh trạng ý thức l úc nhập viện 49
3.2.2 Chỉ số sinh tồn l úc nhập viện 5G
3.2.3 C ác triệu chứng l âm sàng 5G
3.2.4. Hình thái tổn thương TBMMN trên hình ảnh học: 51
3.2.5. Vị trí tổn thương trê n chẩn đoán hình ảnh: 52
3.2.6. Mức độ tổn thương của TBMMN theo thang điểm NIHSS 52
3.3. Tỷ l ệ và mức độ rối l oạn nuốt 53
3.4. T ình trạng vi ê m phổi 54
3.5. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt với dấu hiệu l âm sàng 54
3.5.1. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt và nhó m tuổi 54
3.5.2. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt và t ình trạng ý thức 55
3.5.3. Liên quan giữa RLN với hình thái TBMMN trên chẩn đoán hình ảnh 55
3.5.4. Li ê n quan giữa RLN với c ác vị trí tổn thương não trên chẩn đo án
hình ảnh học 56
3.5.5. Mối tương quan giữa rối l oạn nuốt với độ nặng của TBMMN .... 56
3.5.6. Mối tương quan giữa rối l oạn nuốt với nguy cơ hít sặc 58
3.5.7. Mối l i ê n quan giữa rối l oạn nuốt và độ nặng của TBMNN c ấp ... 6G
3.5.8. Khảo s át c ác trường hợp TBMMN c ấp có rối l oạn nuốt 61
3.5.9. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng l iệt nửa người 61
3.5.10. Liên quan giữa rối l oạn nuốt và l iệt mặt 62
3.5.11. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt với nó i khó và thất ngôn 62
3.5.12. Liên quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng vi êm phổi 63
3.5.13. So s ánh tình trạng vi ê m phổi theo phân độ rối l oạn nuốt 64
Chươn g 4. BÀN LUẬN 65
4.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghi ên cứu 65
4.1.1. Đặc điểm về tuổi 65
4.1.2. Đặc điểm về giới 66
4.1.3. Thời gian từ l úc khởi phát tới l úc nhập viện 66
4.2. Đặc điểm l âm sàng, cận l âm sàng 67
4.2.1. T ì nh trạng ý thức l úc nhập viện 67
4.2.2. Chỉ số sinh tồn lúc nhập viện 68
4.2.3. C ác triệu chứng l âm sàng 68
4.2.4. Hình thái tổn thương TBMMN 68
4.2.5. Vị trí tổn thương 69
4.2.6. Mức độ nặng của TBMMN theo thang điểm NIHSS 69
4.3. Tỷ l ệ và mức độ rối l oạn nuốt 70
4.4. Liên quan giữa rối l oạn nuốt với dấu hiệu l âm sàng và hình ảnh học . 73
4.4.1. Li ên quan giữa rối loạn nuốt và nhóm tuổi 73
4.4.2. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt và t ình trạng ý thức 73
4.4.3. Li ên quan giữa rối l oạn nuốt với l oại TBMMN 73
4.4.4. Li ên quan giữa rối l oạn nuốt với vị trí tổn thương TBMMN 74
4.4.5. Mối tương quan giữa rối loạn nuốt với độ nặng của TBMMN ... 74
4.4.5. Li ên quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng l iệt nửa người 75
4.4.6. Liên quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng l iệt mặt 75
4.4.7. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng nó i khó và thất ngôn 75
4.4.8. Li ê n quan giữa rối l oạn nuốt với tình trạng vi ê m phổi 76
4.4.9. Đánh giá nguy cơ hít sặc và khuyến c áo chế độ nuôi dưỡng: 78
KÉ T LUẬN 81
KIÉ N NGHỊ 83
TÀI LIỆU TH M H O
PHỤ LỤC
Mã CAOHOC.00090
Liên hệ quangthuboss@yahoo.com
0904.704.374
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét