Nghiên cứu chế tạo bộ xét nghiệm ELISA phát hiện nọc rắn độc và ứng dụng lâm sàng chẩn đoán rắn độc cắn ở Việt Nam

 Rắn độc cắn là một trong những tai nạn nguy hiểm thường gặp ở các nước  nhiệt đới,  với  trên  2,5  triệu  người  bị  rắn độc  cắn  và  khoảng  125.000 người tử vong do rắn độc cắn mỗi năm [39], [40], [66], [68], [121]. Ở nước ta,các chuyên gia ước tính mỗi năm có khoảng 30.000 người bị rắn cắn nhưng phần lớn không được báo cáo ghi nhận đầy đủ do nạn nhân tử vong trước khi kịp đến cơ sở y tế hoặc được cấp cứu và điều trị theo các biện pháp dân gian [wilken].  Thống  kê  số  liệu  của  gần  hai  nghìn  bệnh  nhân  rắn độc  cắn  nhập viện, các chuyên gia của Bệnh viện Chợ Rẫy nhận định một số loài rắn độc thường gây tai nạn rắn cắn nhất ở khu vực Miền Nam nước ta là rắn lục xanh (43,3%),  hổ đất  (23,8%),  chàm  quạp  (19,4%),  hổ  mèo  (10%) và  hổ  chúa (1,2%) [77].

Nhiễm độc nọc rắn nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của nạn nhân sau khi sống sót [39]. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, phương pháp điều  trị  hiệu  quả  nhất  cho  bệnh  nhân  bị  nhiễm độc nọc  rắn  là huyết  thanh kháng nọc  rắn  (HTKNR) [114]. Ở  Việt Nam, đã  có 2 loại  HTKNR  thương phẩm được sử dụng trên lâm sàng đó là huyết thanh kháng nọc rắn lục xanhvà hổ đất do Viện vắc xin và Sinh phẩm y tế (IVAC) ở Nha Trang sản xuất.

Tuy nhiên, việc sử dụng 2 loại huyết thanh kháng nọc rắn đơn đặc hiệu này chỉ thực sự hiệu quả khi xác định sớm và chính xác loài rắn độc đã gây ra tai nạn rắn cắn [2]. Cho đến nay, ở nước ta việc chẩn đoán loài rắn độc đã gây ra tai nạn rắn cắn để sử dụng HTKNR chủ yếu dựa vào kinh nghiệm lâm sàng, do đó thường bị hạn chế và chỉ được thực hiện ở các bệnh viện tuyến cuối nơi có các chuyên gia nhiều kinh nghiệm. Hiện nay trên thế giới đã có một số loại xét nghiệm được dùng để phát hiện nọc rắn độc của Úc, Ấn Độ và Đài Loan ngay trên thực địa và lâm sàng tại các nước này. Tuy nhiên, do đặc điểm địa lý khác nhau nên có sự phân bố các loài rắn khác nhau giữa các vùng địa lý. Từ đó, xét nghiệm phát hiện nọccủa loài rắn độc có ở khu vực này không sử dụng được để phát hiện nọc củaloài  rắn  có  ở  khu  vực  khác [15],  [56]. Do  vậy, cần  phải  phát  triển  các  xétnghiệm phát hiện riêng nọc rắn của các loài rắn độc sinh sống ở Việt Nam màcho tới nay nước ta vẫn chưa có [5].

Bộ xét nghiệm phát hiện nọc rắn độc là bộ xét nghiệm cấp cứu; Ngoàikhả năng phát hiện nhanh và chính xác nọc độc, bộ xét nghiệm này còn đòihỏi phải đơn giản, dễ sử dụng, bền vững trong các điều kiện bảo quản và sửdụng ở thực địa, nơi có trang thiết bị tối thiểu. Với các lý do trên, kỹ thuật hấpphụ  miễn  dịch  gắn  enzym (enzyme-linked  immunosorbent  assay ELISA)thường được áp dụng cho mục đích này. Trong các dạng xét nghiệm ELISA,thì ELISA  sandwich  sử  dụng  hệ  khuếch đại  avidin-biotin  (AB-ELISA) vàELISA sandwich sử dụng kháng thể thứ ba gắn enzym (AbE-ELISA) là hai dạng thiết kế được ứng dụng nhiều nhất trong phát triển bộ xét nghiệm phát hiện nọc rắn độc.

Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, đề tài: “Nghiên cứu chế tạo  bộ  xét  nghiệm  ELISA  phát  hiện  nọc  rắn độc  và  ứng  dụng  lâm  sàng chẩn đoán rắn độc cắn ở Việt Nam” được tiến hành nhằm:

1. Chế  tạo  bộ  xét  nghiệm AB-ELISA phát  hiện  nọc độc của 4 loài  rắn lụcxanh, hổ đất, chàm  quạp, hổ chúa và phát triển bộ xét nghiệm AbE-ELISAphát hiện nọc độc của 2 loài rắn lục xanh và hổ đất ở Việt Nam.

2. Đánh giá hiệu quả phát hiện nọc và định loài rắn độc của bộ xét nghiệmELISA trong các bệnh phẩm lâm sàng

Mã Tài liệu : TONGHOP.00263

Liên hệ : quangthuboss@gmail.com

Phí tải : 50.000 đ