Nghiên cứu mật độ xương ở bệnh nhân nữ Basedow bằng máy hấp thụ tia X năng lượng kép tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ

Bệnh Basedow (còn gọi là bệnh Graves) được Calr Von Basedow mô tả năm 1840, là nguyên nhân thường gặp nhất của cường giáp. Ở nước ta, bệnh Basedow chiếm 45,8% trong các bệnh nội tiết [7], [15], bệnh gặp ở nữ 80 - 90 % các trường hợp [4], [7]. Hormon giáp tăng cao và kéo dài dẫn đến mất xương. Bệnh xương nhiễm độc giáp, lần đầu tiên biết bởi Von Reckllinghausen vào năm 1891 [45]. Nhờ vào những nghiên cứu đầu tiên về hình thái học, phân tích tổ chức xương, năm 1940 William RH, Morgan HJ đã chứng minh có sự tăng đổi mới xương, đặc biệt là ở vỏ xương, do tác động trực tiếp của hormon tuyến giáp trên mô xương và làm giảm độ dày của vỏ xương [55]. Ryckewaert A (1968) cho rằng biểu hiện xương ở cường giáp trên X quang có thể thấy sau 5 năm bị bệnh [49], tuy nhiên sự thay đổi này có thể xuất hiện ít nhất một năm, đó là xẹp đốt sống, gãy xương tự nhiên và viêm màng xương như tạo xương mới ở màng xương đốt bàn tay, bàn chân, gọi là bệnh xương ngón dùi trống giáp.

Vào những năm cuối thế kỷ XX, trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về

mật độ xương ở bệnh nhân cường giáp [43], [46], bằng các phương pháp đo hấp thụ photon đơn, kép ở cột sống và cổ xương đùi, chụp X quang bàn tay, siêu âm ở xương gót, đo hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA), trong đó phương pháp DEXA được coi là tiêu chuẩn vàng cho chẩn đoán loãng xương. Trước đây loãng xương đuợc đánh giá trên sự thay đổi tổ chức của mô xương (Biopsie) hoặc dựa vào hình ảnh X quang quy ước: Thưa các bè xương, xẹp đốt sống, gãy xương tự nhiên, tuy nhiên các biểu hiện trên xương X quang thường muộn, lúc đó khối lượng xương đã mất khoảng 30 - 50%. Ngày nay chẩn đoán loãng xương là dựa vào phương pháp đo mật độ xương bằng tia X năng lượng kép [36] đo ở cột sống và cổ xương đùi, được thế giới sử dụng nhiều nhất. Loãng xương do cường giáp là một bệnh rối loạn chuyển hóa xương hay gặp. Vì vậy, cần phát hiện sớm loãng xương ở những bệnh nhân nhiễm độc giáp để có biện pháp điều trị dự phòng mất xương, cho tới nay đã có nhiều nghiên cứu về loãng xương thứ phát, song có rất ít những nghiên cứu đề cập đến tình trạng loãng xương ở bệnh nhân Basedow.

Ở Việt Nam, hiện đã có nhiều công trình nghiên cứu về loãng xương và

có một số công trình nghiên cứu về mật độ xương trên bệnh nhân Basedow.

Tại tỉnh Phú Thọ hiện nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu chính thức nào đề cập tới vấn đề loãng xương trên bệnh nhân Basedow. Cho nên chúng tôi tiến hành đề tài: Nghiên cứu mật độ xương ở bệnh nhân nữ Basedow bằng máy hấp thụ tia X năng lượng kép tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.

Mục tiêu nghiên cứu:

1. Đánh giá mật độ xương ở bệnh nhân nữ Basedow bằng máy hấp thụ tia X năng lượng kép.

2. Xác định các yếu tố liên quan đến mật độ xương ở bệnh nhân Basedow.

MỤC LỤC

Đặt vấn đề  1

Chương 1. TỔNG QUAN  3

1.1. Mô xương và cấu trúc xương  3

1.1.1. Mô xương  3

1.1.2. Cấu trúc xương  5

1.1.3. Sự mất xương sinh lý  5

1.1.4. Chuyển hóa calci - phospho  6

1.1.5. Hormon tham gia chuyển hóa xương  7

1.2. Loãng xương, các phương pháp chẩn đoán loãng xương  8

1.2.1. Định nghĩa  9

1.2.2. Các phương pháp chẩn đoán loãng xương  9

1.3. Tuyến giáp và bệnh loãng xương  13

1.3.1. Đặc điểm cấu tạo tuyến giáp  13

1.3.2. Vai trò của hormon giáp trong quá trình chuyển hóa xương  13

1.3.3. Bệnh loãng do nhiễm độc giáp và suy giáp  17

1.4. Tình hình nghiên cứu loãng xương ở Việt Nam  19

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21

2.1. Đối tượng nghiên cứu  21

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu  21

2.3. Phương pháp nghiên cứu  21

2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu  21

2.4.1.  Các chỉ tiêu nghiên cứu của nhóm bệnh  21

2.4.2.  Các chỉ tiêu nghiên cứu của nhóm chứng  22

2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu  22

2.5.1 Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nhóm bệnh  22

2.5.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nhóm chứng  23

2.5.3. Tiêu chuẩn loại khỏi nghiên cứu  23

2.5.4. Hỏi bệnh và thăm khám lâm sàng  23

2.5.5 Các phương pháp cận lâm sàng  25

2.6. Xử lý số liệu  26

Chương 3. KÉT QUẢ NGHIÊN CỨU  27

3.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu  27

3.1.1. Đặc điểm chung của hai nhóm nghiên cứu  27

3.1.2. Một số đặc điểm của nhóm Basedow  29

3.2. Kết quả đo mật độ xương  31

3.3 Các yếu tố liên quan đến MĐX  35

3.3.1. Liên quan tuổi với MĐX  35

3.3.2. Liên quan hormon với MĐX  36

3.3.3. Liên quan thời gian bệnh với MĐX  38

3.3.4. Liên quan độ bướu với MĐX  39

3.3.5 Liên quan BMI với MĐX  39

Chương 4. BÀN LUẬN  40

4.1. Giảm khối lượng xương do Basedow  40

4.2. Tỷ lệ loãng xương ở bệnh nhân Basedow  41

4.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến mđx do Basedow  42

4.3.1. Ảnh hưởng của nồng độ hormon  42

4.3.2. Loãng xương ở bệnh nhân sử dụng hormon tuyến giáp thay thế 43

4.3.4. Ảnh hưởng của thời gian bệnh  44

4.3.5. Ảnh hưởng của độ bướu giáp  44

4.3.6. Ảnh hưởng của tuổi  45

4.4. đặc điếm loãng xương của cường giáp  45

4.5. Nồng độ calci máu  46

4.6. vai trò của đo mật độ xương bằng phương pháp dexa  46

KẾT LUẬN   48

KIẾN NGHỊ   49

TÀI LIỆU THAM KHẢO   50

MÃ TÀI LIỆU :TONGHOP.000151

Phí tải : 50.000đ

Liên hệ : quangthuboss@gmail.com