NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG CỦA CAO LỎNG VỊ QUẢN KHANG TRÊN BỆNH NHÂN VIÊM DẠ DÀY MẠN TÍNH HELICOBACTER PYLORI DƯƠNG TÍNH

Viêm  dạ  dày  mạn  tính  (VDDMT)  là  một  bệnh  khá  phổ  biến  trên  thế  giới cũng như Việt Nam. Sự  phát hiện nguyên nhân gây bệnh do vi khuẩn Helicobacter pylori (H.P) đã  đưa đến một phương thức điều trị  mới đó là phải sử  dụng kháng sinh kết hợp.VDDMT có  H.P dương tính chiế m tỷ  lệ  20-30% dân số  ở  các nước công nghiệp và 70-90% ở  các nước đang phát triển. Ở  Pháp tỷ  lệ  nhiễ m H.P chiế m 53% số  người đến khám bệnh và được nội soi tiêu hóa. Tỷ  lệ  nhiễ m H.P đang giả m ở  vùng Châu Á-  Thái Bình Dương, nhưng  ở  Việt Nam tỷ  lệ  nhiễm còn cao [1]. Ở

Việt Nam chưa có theo dõi trên cộng đồng lớn, chưa có theo dõi dọc, chủ  yếu số liệu thống kê dựa trên  những  nghiên cứu  rải rác trong các cộng đồng  nhỏ. Tỷ  lệ nhiễ m H.P ở lứa tuổi từ 15-75 là 56%- 75,2% với xét nghiệm huyết thanh học và tỷlệ  nhiễm trong các thể  bệnh qua nội soi  ở  người lớn vào khoảng 53-89,5% tại một số  bệnh viện thành phố  lớn. Tỷ  lệ  nhiễm H.P trong viêm dạ  dày mạn  ở  miền Bắc Việt Nam từ 53-72,8%; ở thành phố Hồ Chí Minh 64,7% [2],[3].Viêm  dạ  dày  mạn  nếu  không  được  điều  trị  và  đặc  biệt  là  VDDMT Helicobacter pylori dương tính có thể dẫn đến biến chứng không lường trước. Một trong các yếu tố  được coi là tiền ung thư khi VDDMT có dị  sản và loạn sản ruột [2],[4]. Hiện nay VDDMT Helicobacter pylori dương tính được điều trị  nội khoa là chính. Xu hướng chung là loại trừ  nguyên nhân gây bệnh, diệt vi khuẩn H.P, bình thường hóa chức năng của dạ  dày, nâng cao khả  năng miễn dịch sinh học của cơ thể  và tăng cường qúa trình tái tạo niêm mạc dạ  dày. Các thuốc y học hiện đại hiện nay rất nhiều và cho hiệu quả  cao nhưng tỷ  lệ  kháng thuốc của H.P là một vấn đềquan tâm lớn của các nhà nghiên cứu.Vấn đề điều trị tiệt trừ  H.P không đơn giản là dùng một thuốc kháng sinh  mà phác đồ  điều trị  VDDMT H.P dương tínhcó hiệu quả  cần phải phối hợp 3 thuốc và với những trường hợp thất bại trong điều trị  tiệt trừ  H.P lần đầu phải dùng phác đồ điều trị 4 thuốc.   

Viêm dạ dày mạn tính là bệnh danh của y học hiện đại (YHHĐ) là tình trạng tổn thương niêm mạc dạ dày, còn trong y học cổ  truyền (YHCT)  là tình trạng rối loạn công năng của các tạng phủ Can, Tỳ, Vị và  thường mô tả bệnh này trong các phạm trù “Vị quản thống”. Nguyên nhân gây chứng Vị quản thống theo YHCTcó  rất  nhiều  tập  trung  vào  3  nhóm  nguyên  nhân  chính  bao  gồm  nội  nhân,  ngoại nhân  và  bất  nội  ngoại  nhân.  Trong  y  học  cổ  truyền  không  có  tên  Helicobacter pylori nhưng đối chiếu với chứng bệnh mà nó gây ra thì  đây là một loại tà khí gây bệnh-  nhiệt  tà[5],  [6],[7].Từ  khi  phát  hiện  sự  có  mặt  của  vi  khuẩn  Helicobacter pylori trong  niêm  mạc dạ dày đã có sự thay đổi hẳn về quan niệm nguyên nhân gây bệnh, cũng như phương thức điều trị theo y học hiện đại và y học cổ truyền. Y học cổ truyền có nhiều phương pháp để điều trị bệnh này. Các thuốc thảo dược có khả năng diệt vi khuẩn H.P có rất nhiều và đã  được chứng minh trên thực nghiệm, lâm sàng có hiệu quả điều trị cao.  Bài thuốc Vị quản khang (VQK) đã  được bước đầu  nghiên cứu đánh  giá điều trị cho bệnh  nhân Viêm  dạ dày  mạn tính tại  Bệnh viện Đa khoa Y  học Cổ truyền Hà Nội có tác dụng cải thiện tốt các triệu chứng lâm sàng  và trong  nội soi dạ dày. Tuy  nhiên  chưa có  một  nghiên cứu  một cách  toàn diện,  hệ  thống    để  khẳng  định  hiệu  quả  của  bài  thuốc  Vị  quản  khang  trên  bệnh nhân Viêm dạ dày mạn tính  H.P  dương tính.  Do vậy chúng tôi nghiên cứu đề tài 

này với 2 mục tiêu sau:

1.Nghiên cứu độc tính cấp, độc tính bán trường diễn  và một số  tác dụng dược lý của cao lỏng Vị quản khang trên động vật thực nghiệm.

2.Nghiên  cứu  tác  dụng  điều  trị  của  cao  lỏng  Vị  quản  khang  trên  bệnh  nhân viêm dạ dày mạn tính Helicobacter pylori dương tính.

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Các chữ viết tắt trong đề tài

Mục lục 

Danh mục các bảng, sơ đồ

Trang

ĐẶT VẤN ĐỀ  1

CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN   3

1.1.  Viêm dạ dày mạn tính theo y học hiện đại  3

1.1.1 Nguyên nhân  3

1.1.2. Định nghĩa và chẩn đoán viêm dạ dày mạn tính  7

1.1.3. Phân loại viêm dạ dày mạn tính  8

1.1.4. Điều trị VDDMT có H.P dương tính  12

1.1.5. Tình hình các nghiên cứu điều trị VDDMT theo YHHĐ  16

1.2.Bệnh viêm dạ dày mạn tính và chứng Vị quản thống trong YHCT  18

1.2.1. Nguyên nhân cơ chế bệnh sinh của chứng Vị quản thống    18

1.2.2. Chẩn đoán VDDMT theo YHCT  21

1.2.3. Phân loại thể bệnh theo YHCT  22

1.2.6. Điều trị VDDMT theo YHCT  23

1.3.Tình hình các nghiên cứu thuốc YHCT có khả  năng diệt H.P  25

1.3.1.Các nghiên cứu trên thực nghiệm  25

1.3.2.Các nghiên cứu trên lâm sàng  26

1.4. Tổng quan về thuốc nghiên cứu Vị quản khang  29

1.4.1. Cơ sở lý luận của  thuốc nghiên cứu  29

1.4.2. Tính năng các vị thuốc  30 

139

CHƯƠNG 2: CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN 

CỨU

35

2.1.Chất liệu  nghiên cứu  35

2.1.1.Thuốc nghiên cứu

2.1.2. Phương tiện và trang thiết bị nghiên cứu

35

35

2.2. Đối tượng nghiên cứu  37

2.2.1.Động vật thực nghiệm  37

2.2.2. Bệnh nhân nghiên cứu  37

2.3.Phương pháp nghiên cứu  39

2.3.1. Phương pháp nghiên cứu độc tính cấp và bán trường diễn  39

2.3.2.Phương pháp nghiên cứu tác dụng dược lý của Vị quản khang  40

2.3.3. Phương pháp nghiên cứu tác dụng điều trị VDDMT H.P dương tính  44

2.3.4.Phương pháp đánh giá kết quả nghiên cứu

2.3.5. Phương pháp xử lý số liệu

47

49

2. 4. Địa điểm tiến hành nghiên cứu  49

2.5. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu  49

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU  50

3.1. Kết quả nghiên cứu độc tính của VQK  50

3.1.1.Kết quả nghiên cứu độc tính cấp  50

3.1.2.Kết quả nghiên cứu độc tính bán trường diễn  51

3.2. Kết quả nghiên cứu một số tác dụng dược lý của thuốc VQK  61

3.2.1. Kết quả nghiên cứu tác dụng giảm đau  61

3.2.2. Kết quả nghiên cứu tác dụng chống viêm bảo vệ niêm mạc dạ dày  63

3.2.3.Kết quả nghiên cứu tác dụng ức chế  vi khuẩn Helicobacter  65

3.3. Kết quả nghiên cứu trên bệnh nhân VDDMT H.P dương tính  65

3.3.1. Đặc điểm bệnh nhân trước điều trị  66

3.3.2. Kết quả điều trị trên bệnh nhân  68

3.3.3. Kết quả nghiên cứu đối với hai nhóm bệnh của YHCT  71 

140

3.3.4.Kết quả theo dõi tác dụng không mong muốn  77

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN  78

4.1.Kết quả  nghiên cứu độc tính của VQK  78

4.1.1.Kết quả độc tính cấp của thuốc VQK  78

4.1.2.Kết quả độc tính bán trường diễn của thuốc VQK  78

4.2. Bàn luận về tác dụng dược lý của VQK  82

4.2.1.Tác dụng giảm đau  82

4.2.2.Tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày    85

4.2.4.Tác dụng diệt vi khuẩn Helicobacter pylori  86

4.3.Bàn luận về tác dụng điều trị trên bệnh nhân   88

4.3.1.Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu  89

4.3.2.Tác dụng điều trị trên bệnh nhân VDDMT H.P dương tính  94

4.4. Bàn luận về tác dụng diệt Helicobacter pylori    103

4.5.Tác dụng không mong muốn của thuốc VQK  107

KẾT LUẬN

KIẾN NGHỊ

110

112 

DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN  113

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

PHỤ LỤC

Mã tài liệu : TONGHOP.00177